Χρειάζομαι έναν νέο μηχανισμό για ψάρεμα, αλλά δεν ξέρω πώς θα επιλέξω τον κατάλληλο… Kαι τι σημαίνουν τα χαρακτηριστικά weight, material, capacity, Ball bearing, Gear ratio, Drag, pale, που τον χαρακτηρίζουν;
Κατ΄ αρχάς λέγοντας «χαρακτηριστικά» ενός μηχανισμού, εννοούμε τη χωρητικότητα του νήματος που θα τυλίξουμε στην πομπίνα, πόσα ρουλεμάν διαθέτει, την ταχύτητα τυλίγματος, το βάρος και το υλικό κατασκευής του κλπ. Κάθε κατηγορία μηχανισμών διαθέτουν τα ανάλογα χαρακτηριστικά, γι΄ αυτό θα πρέπει να τα γνωρίζουμε πριν προβούμε στην όποια αγορά.
Υλικό (material)
Οσον αφορά το υλικό κατασκευής ενός μηχανισμού, μπορούμε να πούμε ότι παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της τιμής και στην καλή λειτουργία του προϊόντος. Διαφορετική θα είναι η τιμή ενός πλαστικού μηχανισμού, διαφορετική ενός από αλουμίνιο. Το τι υλικό θα επιλέξετε, εξαρτάται από τα χρήματα που διαθέτετε. Πολλές φορές παίζει ρόλο η επιλογή ανάμεσα σε δύο όπου ο ένας μεν διαθέτει αρκετά ball bearing (ρουλεμάν) και ψηλό gear ratio (αναλογία ταχύτητος), αλλά το υλικό του δεν είναι πολύ καλό, ενώ ένας άλλος όχι τόσο ενισχυμένος αλλά από καλά υλικά είναι ανθεκτικότερος?
Βάρος (weight)
Το βάρος του μηχανισμού παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρίψη του δολώματος. Για να έχουμε πετυχημένες βολές με το καλάμι μας -ειδικά αν ψαρεύουμε από ακτή- πρέπει να διατηρούμε ένα ισοζύγιο μεταξύ του εμπρός και του πίσω μέρους του καλαμιού. Ενα καλά ζυγισμένο καλάμι -συμπεριλαμβανομένου και του μηχανισμού- μας επιτρέπει ευκολότερη χρήση, γι’ αυτό το βάρος του μηχανισμού παίζει σημαντικό ρόλο στο συνολικό βάρος του αλιευτικού εργαλείου. Οσο το δυνατόν ελαφρύτερος μηχανισμός τόσο το καλύτερο για όλα τα είδη ψαρέματος, είτε καθετή, είτε jigging, είτε φύλακα.
Η χωρητικότητα του καρουλιού (capacity)
Σε όλα τα μοντέλα μηχανισμών αναγράφεται -είτε πάνω στον μηχανισμό είτε πάνω στο κουτί που τον συνοδεύει- η χωρητικότητα της πετονιάς ή του νήματος. Για παράδειγμα m/mm 100/0.15 80/0.20 60/0.25 ή yds/lbs 80/4 60/6 40/8. Οι αριθμοί αυτοί υποδεικνύουν πόση πετονιά ανάλογου πάχους χωράει στο καρούλι του μηχανισμού. H χωρητικότητα παίζει καθοριστικό ρόλο στο ψάρεμα που θέλουμε να κάνουμε, διότι δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για παράδειγμα ένα μηχανισμό που παίρνει μόνο 60-80 μέτρα στο surf casting, ή στην ελαφριά συρτή από βάρκα. Το spool (καρούλι) της μηχανής είναι το σημείο όπου δέχεται τις μεγαλύτερες αντιστάσεις, ένα καλό spool εμποδίζει τη φθορά του νήματος και έχει μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Ρουλεμάν (Ball bearing)
Μην παρασυρθείτε από τον αριθμό των ρουλεμάν και μόνο, για την αγορά ενός μηχανισμού, η επιλογή του είναι γινόμενο παραγόντων. Ο αριθμός των ρουλεμάν καθορίζει το πόσο απαλά ή άγρια δουλεύει ο μηχανισμός μας χωρίς να σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι χρειάζεται μεγάλος αριθμός ρουλεμάν για άριστη απόδοση. Ο αριθμός τους αναγράφεται πάνω στον μηχανισμό συνήθως με την ένδειξη για παράδειγμα 6 Ball Bearing. Αυτό σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος μηχανισμός διαθέτει έξι ρουλεμάν που διευκολύνουν την κίνηση του κεντρικού άξονα. Συνήθως ψάρια μικρού και μέτριου μεγέθους (κάτω από ένα κιλό) δεν χρειάζονται μηχανισμούς με πάνω από 3 ρουλεμάν για να τα φέρουμε στη βάρκα ή τα βγάλουμε στην ακτή. Μηχανισμοί από τρία μέχρι έξι ρουλεμάν μπορούν να θεωρηθούν ιδανικοί για τις περισσότερες τεχνικές ψαρέματος.
Αναλογία ταχύτητας (Gear ratio)
Το τύμπανο κάθε μηχανισμού γυρίζει με κάποιες συγκεκριμένες στροφές ή κάποια συγκεκριμένη ταχύτητα, με την κίνηση της μανιβέλας. Η ταχύτητα αυτή αναγράφεται είτε επάνω στο σώμα του μηχανισμού, είτε στο κουτί του, ή και στα δύο. Ο τρόπος που αναγράφεται είναι για παράδειγμα 4:1 ή 6:1 κλπ. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε μια πλήρη περιστροφή της μανιβέλας του μηχανισμού, έχουμε τις αντίστοιχες αναγραφόμενες στροφές του τυμπάνου με το νήμα. Αν στο μηχανισμό αναγράφεται η αναλογία 6:1 σημαίνει ότι κάθε μία στροφή του χεριού έχουμε έξη στροφές του καρουλιού του μηχανισμού. Το πόσο γρήγορη και αργή πρέπει να είναι η περιστροφή, εξαρτάται από το είδος ψαρέματος που κάνουμε. Για μερικά ψαρέματα θέλουμε γρήγορη και για άλλα αργή.
Στόπερ (Drag)
Με τα στόπερ ρυθμίζουμε την αντίσταση απελευθέρωσης νήματος σε περίπτωση αντίθετης δύναμης, δηλαδή όταν κοντράρει το ψάρι. Συνήθως τα στόπερ είναι αριθμούμενα ανά δύο ή ανά ένα. Κλιμακωτά προς τα πάνω ο μηχανισμός σφίγγει και προς τα κάτω ανοίγει. Προσοχή πώς δουλεύουμε τα στόπερ, διότι απότομες κινήσεις από τη μία άκρη στην άλλη ίσως το μπλοκάρουν. Για να δουλέψουμε σωστά το στόπερ πάντως χρειάζεται κάποια εξοικείωση, ειδικά όταν πρόκειται για μηχανισμούς οριζοντίου τυμπάνου, όπου τα «φρένα» τα ρυθμίζουμε με τη χρήση πεταλούδας.
Ρουλεμάν απελευθέρωσης νήματος (pale)
Αυτό το ρουλεμάν (pale) οδηγεί το νήμα μέσα και έξω από το καρούλι. Πρέπει να το διατηρούμε πάντα καθαρό και να ελέγχουμε αν κινείται κυκλικά γύρω από τον άξονά του (σε περίπτωση που ο μηχανισμός δεν είναι οριζοντίου τυμπάνου). Σε αντίθετη περίπτωση -και ειδικά αν χρησιμοποιούμε πετονιά- λόγω μεγαλύτερης τριβής θα ζεσταθεί και θα κοπεί.
Μεγάλη σημασία στη συντήρηση
Για να διατηρούμε, τέλος, τον μηχανισμό μας σε άριστη κατάσταση, καλό είναι να τον ξεπλένουμε με γλυκό νερό μετά κάθε χρήση και να τον στεγνώνουμε πριν τον αποθηκεύσουμε μαζί με το καλάμι. Δύο έως τρεις φορές τον χρόνο, αφού αφαιρέσουμε το καρούλι γρασάρουμε τον μηχανισμό με αδιάβροχο γράσο, ενώ αποφεύγουμε τη χρήση σπρέι λαδιών γιατί με τον καιρό ο μηχανισμός καταστρέφεται.